Lityum batareýalarynyň howpsuzlygy bu pudakda hemişe alada bolup gelýär. Specialörite material gurluşy we çylşyrymly iş gurşawy sebäpli ýangyn heläkçiligi ýüze çyksa, enjamlaryň zaýalanmagyna, emläk ýitmegine we hatda adam pidalaryna sebäp bolar. Lityum batareýasynyň ýangyndan soň, zyňmak kyn, köp wagt alýar we köplenç köp mukdarda zäherli gazlaryň emele gelmegini öz içine alýar. Şonuň üçin öz wagtynda ýangyn söndürmek ýangynyň ýaýramagyna täsir edip biler, giň ýanmazlygyň öňüni alar we işgärleriň gaçmagy üçin has köp wagt berip biler.

Lityum-ion batareýalarynyň ýylylyk gaçmagy wagtynda tüsse, ot we hatda partlama bolýar. Şonuň üçin termiki gaçmagy we diffuziýa meselesine gözegçilik etmek litiý batareýa önümleriniň ulanylyşda ýüzbe-ýüz bolýan esasy kynçylygy boldy. Fireangyn söndüriji tehnologiýany saýlamak, ýangynyň ýüze çykmagyny basyp ýatyrmak üçin möhüm ähmiýete eýe bolan batareýa ýylylyk gaçmagynyň mundan beýläk ýaýramagynyň öňüni alyp biler.

Bu makala häzirki wagtda bazarda bar bolan esasy ýangyn söndürijiler we söndüriji mehanizmler bilen tanyşdyrar we dürli görnüşli ýangyn söndürijileriň artykmaçlyklaryny we kemçiliklerini seljerer.

Fireangyn söndürijileriň görnüşleri

Häzirki wagtda bazardaky ýangyn söndürijiler esasan gaz ýangyn söndürijilerine, suw esasly ýangyn söndürijilere, aerozol ýangyn söndürijilere we gury poroşok ýangyn söndürijilere bölünýär. Aşakda ýangyn söndürijiniň her görnüşiniň kodlary we aýratynlyklary bilen tanyşdyrylýar.

Perfluorohexane: Perfluorohexane, OECD we ABŞ EPA-nyň PFAS sanawyna girizildi. Şonuň üçin perfluoroheksany ýangyn söndüriji serişde hökmünde ulanmak ýerli kanunlara we kadalara laýyk gelmelidir we daşky gurşawy gözegçilik edaralary bilen aragatnaşyk saklamalydyr. Malylylyk bölünişiginde perfluoroheksanyň önümleri parnik gazlary bolansoň, uzak möhletli, uly dozaly, üznüksiz sepmek üçin amatly däl. Suw sepmek ulgamy bilen bilelikde ulanmak maslahat berilýär.

Trifluorometan:Trifluorometan serişdeleri diňe birnäçe öndürijiler tarapyndan öndürilýär we bu görnüşi ýangyn söndüriji serişdäni düzgünleşdirýän anyk milli standartlar ýok. Bejeriş bahasy gaty ýokary, şonuň üçin ulanmak maslahat berilmeýär.

Hexafluoropropane:Bu söndüriji serişde ulanylanda enjamlara ýa-da enjamlara zeper ýetirmäge ýykgyn edýär we Global ýylylyk potensialy (GWP) has ýokary. Şonuň üçin heksafluoropropan diňe geçiş ýangyn söndüriji hökmünde ulanylyp bilner.

Geptafluoropropan:Teplisanyň täsiri sebäpli kem-kemden dürli ýurtlar tarapyndan çäklendirilýär we ýok edilmek bilen ýüzbe-ýüz bolar. Häzirki wagtda heptafluoropropan serişdeleri bes edildi, bu tehniki hyzmat wagtynda bar bolan heptafluoropropan ulgamlaryny doldurmakda kynçylyklara sebäp bolar. Şonuň üçin ulanmak maslahat berilmeýär.

Inert gazy:Şol sanda IG 01, IG 100, IG 55, IG 541, olaryň arasynda IG 541 has giňden ulanylýar we ýaşyl we ekologiýa taýdan arassa ýangyn söndüriji hökmünde halkara derejesinde ykrar edilýär. Şeýle-de bolsa, ýokary gurluşyk çykdajylarynyň, gaz silindrlerine uly islegiň we uly ýer tutmagyň kemçilikleri bar.

Suw esasly agent:Gowy suw duman ýangyn söndürijileri giňden ulanylýar we iň gowy sowadyjy täsir edýär. Bu, esasan, suwuň köp mukdarda ýylylygy çalt siňdirip bilýän, batareýanyň içindäki täsir edilmedik işjeň maddalary sowadyp, şeýlelik bilen temperaturanyň ýokarlanmagynyň öňüni alyp bilýän uly ýylylyk kuwwatyna eýedir. Şeýle-de bolsa, suw batareýalara ep-esli zeper ýetirýär we izolýasiýa etmeýär, bu batareýanyň gysga utgaşmalaryna sebäp bolýar.

Aerosol:Daşky gurşawa arassalygy, zäherlenmezligi, arzan bahasy we aňsat tehniki hyzmaty sebäpli aerozol esasy ýangyn söndüriji serişde boldy. Şeýle-de bolsa, saýlanan aerozol BMG-nyň kadalaryna we ýerli kanunlara we kadalara laýyk gelmelidir we ýerli milli önüm sertifikaty talap edilýär. Şeýle-de bolsa, aerozollarda sowadyş mümkinçilikleri ýok we ulanylanda batareýanyň temperaturasy birneme ýokary bolýar. Fireangyn söndüriji serişde goýberilmegini bes edensoň, batareýa gaýtadan işlemäge ýykgyn edýär.

Fireangyn söndürijileriň netijeliligi

Hytaýyň Ylym we Tehnologiýa Uniwersitetiniň Döwlet açar ylmy barlaghanasy, 38A litiý-ion akkumulýatorynda ABC gury tozy, heptafluoropropan, suw, perfluoroheksan we CO2 ýangyn söndürijileriniň ýangyn söndüriji täsirlerini deňeşdirip gözleg geçirdi.

Fireangyny söndürmek prosesi deňeşdirme

ABC gury poroşok, heptafluoropropan, suw we perfluoroheksan batareýanyň ýangynlaryny höküm sürmezden çalt öçürip biler. Şeýle-de bolsa, CO2 ýangyn söndürijileri batareýanyň ýangynlaryny netijeli öçürip bilmeýär we hökümdarlyga sebäp bolup biler.

Fireangyn söndürmegiň netijelerini deňeşdirmek

Malylylyk gaçandan soň, litiý batareýalarynyň ýangyn söndürijileriň hereketi bilen takmynan üç basgançaga bölünip bilner: sowadyş tapgyry, çalt temperaturanyň ýokarlanmagy we haýal temperaturanyň peselmegi.

Birinji etapýangyn söndüriji çykandan soň batareýanyň üstündäki temperatura peselýän sowadyş tapgyrydyr. Bu esasan iki sebäbe bagly:

• Batareýany öwürmek: Lityum-ion batareýalarynyň ýylylyk gaçmazyndan ozal batareýanyň içinde köp mukdarda alkan we CO2 gazy ýygnanýar. Batareýa basyş çägine ýetende, ýokary basyşly gaz çykaryp, howpsuzlyk klapan açylýar. Bu gaz batareýanyň içindäki işjeň maddalary ýerine ýetirýär we batareýany sowatmak täsirini berýär.
• Fireangyn söndürijiniň täsiri: fireangyn söndürijiniň sowadyjy täsiri esasan iki bölekden gelýär: fazanyň üýtgemegi wagtynda ýylylygyň siňdirilmegi we himiki izolýasiýa täsiri. Fazanyň üýtgemegi ýylylygyň siňdirilmegi batareýanyň öndürýän ýylylygyny gönüden-göni aýyrýar, himiki izolýasiýa täsiri himiki reaksiýalary kesip ýylylygy öndürmegi gytaklaýyn azaldýar. Suw, ýokary ýylylyk kuwwaty sebäpli köp mukdarda ýylylygy çalt siňdirmäge mümkinçilik berýänligi sebäpli, sowadyş täsirine eýe. “Perfluorohexane” yzarlaýar, HFC-227ea, CO2 we ABC gury tozy, ýangyn söndürijileriň tebigaty we mehanizmi bilen baglanyşykly ep-esli sowadyş täsirini görkezmeýär.

Ikinji etap batareýanyň temperaturasy iň pes bahasyndan iň ýokary derejesine çenli çalt ýokarlanýan temperaturanyň çalt ýokarlanmagydyr. Fireangyn söndürijiler batareýanyň içindäki dargamak reaksiýasyny doly togtadyp bilmeýändigi we ýangyn söndürijileriň köpüsiniň sowadyş täsiriniň pesdigi sebäpli, batareýanyň temperaturasy dürli ýangyn söndürijiler üçin dikligine ýokarlanmak tendensiýasyny görkezýär. Gysga wagtyň içinde batareýanyň temperaturasy iň ýokary derejesine çykýar.

Bu etapda, dürli ýangyn söndürijileriň batareýanyň temperaturasynyň ýokarlanmagynyň öňüni almakda täsirinde ep-esli tapawut bar. Aşakdaky tertipde täsirlilik suw> perfluoroheksan> HFC-227ea> ABC gury poroşok> CO2. Batareýanyň temperaturasy haýal ýokarlananda, batareýanyň ýangyn duýduryşy üçin has köp jogap wagtyny we operatorlar üçin has köp reaksiýa wagtyny üpjün edýär.

Netije

1. CO2: Ilki bilen demikmek we izolýasiýa etmek bilen hereket edýän CO2 ýaly ýangyn söndürijiler, batareýanyň ýangyna päsgelçilik döredýär. Bu gözlegde, litiý batareýasynyň ýanmagy üçin ýaramaz bolan CO2 bilen güýçli höküm sürmek hadysalary ýüze çykdy.
2. ABC gury poroşok / HFC-227ea: Ilki bilen izolýasiýa we himiki basyş arkaly hereket edýän ABC gury poroşok we HFC-227ea ýangyn söndürijileri batareýanyň içindäki zynjyr reaksiýalaryny belli bir derejede saklap biler. Olaryň CO2-den birneme gowy täsiri bar, ýöne sowadyjy täsirleri ýok we batareýadaky içki reaksiýalary doly bökdäp bilmeýänligi sebäpli, ýangyn söndüriji çykandan soň batareýanyň temperaturasy çalt ýokarlanýar.
3. Perfluorohexane: Perfluorohexane diňe içerki batareýanyň reaksiýalaryny blokirlemän, bugarmak arkaly ýylylygy hem siňdirýär. Şonuň üçin batareýanyň ýangyna garşy saklaýyş täsiri beýleki ýangyn söndürijilerden ep-esli gowudyr.
4. Suw: fireangyn söndürijileriň arasynda suwuň iň açyk ýangyn söndüriji täsiri bar. Munuň sebäbi, esasan, suwuň köp mukdarda ýylylygy siňdirmegine mümkinçilik berýän uly ýylylyk kuwwatyna eýe bolmagydyr. Bu batareýanyň içindäki täsir edilmedik işjeň maddalary sowadýar we şeýlelik bilen temperaturanyň ýokarlanmagyny saklaýar. Şeýle-de bolsa, suw batareýalara ep-esli zeper ýetirýär we izolýasiýa täsiri ýok, şonuň üçin ulanmak gaty seresap bolmaly.

Näme saýlamaly?

Häzirki wagtda bazardaky birnäçe energiýa saklaýyş ulgamynyň öndürijileri tarapyndan ulanylýan ýangyndan goramak ulgamlaryny gözden geçirdik, ilkinji nobatda aşakdaky ýangyn söndüriji çözgütleri ulanýarys:

• Perfluoroheksan + Suw
• Aerosol + Suw

Muny görmek bolýarsinergistik ýangyn söndüriji serişdeler litiý batareýa öndürijileri üçin esasy ugur. “Perfluorohexane + Water” mysaly hökmünde alsaňyz, “Perfluorohexane” açyk alawy çalt öçürip biler, inçe suw dumanynyň batareýa bilen aragatnaşygyny ýeňilleşdirer, inçe suw dumany bolsa ony sowadyp biler. Hyzmatdaşlyk işi, ýekeje ýangyn söndüriji serişdäni ulanmak bilen deňeşdirilende has gowy ýangyn söndüriji we sowadyjy täsirlere eýe. Häzirki wagtda EUB-niň täze batareýa düzgüni geljekki batareýa belliklerinde bar bolan ýangyn söndüriji serişdeleri öz içine almagyny talap edýär. Öndürijiler önümlerine, ýerli düzgünlerine we netijeliligine baglylykda degişli ýangyn söndüriji serişdäni saýlamalydyrlar.